بازار سفارش آنلاین غذا در ایران برای سالها تحت سلطه بیرقیب پلتفرم «اسنپفود» بوده است. این تسلط که منجر به سهم بازار غالب بیش از 85 درصد شده، شرایطی را ایجاد کرده که اغلب رستورانها گزینههای محدودی برای همکاری و توسعه فروش آنلاین خود داشتهاند. با این حال، ظهور پلتفرم «تپسیفود» با حمایت سرمایهگذاری هوشمند هلدینگ گلرنگ و یکپارچهسازی با سوپراپلیکیشن تپسی، چشمانداز رقابتی را به طور جدی دستخوش تغییر کرده است.
این گزارش تحلیلی عمیق و مقایسهای از این دو بازیگر اصلی بازار ارائه میدهد تا به رستورانداران در اتخاذ یک تصمیم استراتژیک و آگاهانه یاری رساند.
تحلیل جامع نشان میدهد که تفاوتهای کلیدی در مدلهای کسبوکار این دو پلتفرم وجود دارد که مستقیماً بر حاشیه سود و جریان نقدینگی رستورانها تأثیر میگذارد. اسنپفود عموماً از یک مدل کمیسیون ثابت (حدود 15 تا 20 درصد) استفاده میکند که با مالیات بر ارزش افزوده تکمیل میشود، در حالی که تپسیفود مدل کمیسیون متغیری را در پیش گرفته که با افزایش فروش رستوران، درصد کمیسیون کاهش مییابد و یک مشوق قوی برای رشد ایجاد میکند.
علاوه بر این، تفاوت در سرعت تسویهحساب قابل توجه است؛ اسنپفود تسویه مالی را در یک فرآیند ماهانه و در سه مرحله انجام میدهد که میتواند به جریان نقدینگی فشار وارد کند، در حالی که تپسیفود تسویهحساب را ظرف 72 ساعت به انجام میرساند.
با توجه به این تحلیلها و فضای رقابتی، توصیه راهبردی اصلی این گزارش، رویکرد “همکاری همزمان با چند پلتفرم” (Multi-homing) است. برای بهرهگیری از حداکثر پتانسیل بازار، پیشنهاد میشود رستورانها همچنان از اسنپفود به عنوان پلتفرم اصلی فروش خود استفاده کنند تا از پایگاه مشتریان گسترده آن بهره ببرند.
در عین حال، باید به تپسیفود به عنوان یک کانال مکمل نگاه کرد تا از شرایط مالی مطلوبتر و فضای رقابتی آسانتر آن برای افزایش سودآوری و جذب مشتریان جدید استفاده شود. این استراتژی نه تنها ریسک وابستگی به یک پلتفرم را کاهش میدهد، بلکه به رستوران امکان میدهد از مزایای هر دو مدل در راستای اهداف مالی و عملیاتی خود بهرهمند شود.
خلاصه ای از مقاله در قالب پادکست صوتی
بخش اول: چشمانداز بازار سفارش آنلاین غذا در ایران: درک فضای رقابتی
بررسی اجمالی بازار و بازیگران کلیدی
بازار سفارش آنلاین غذا در ایران یک اکوسیستم پویا اما به شدت متمرکز است. اسنپفود، که سالهاست به عنوان یک بازیگر مسلط، حوزه سفارش آنلاین غذا را در اختیار گرفته، توانسته است با حذف رقبای جدی، جایگاه خود را تثبیت کند. پلتفرمهایی مانند «ریحون» و «چیلیوری» در گذشته تلاش کردند تا با اسنپفود رقابت کنند، اما در نهایت نتوانستند دوام بیاورند و فعالیتشان به تعطیلی کشیده شد. این تاریخچه نشاندهنده سختی ورود به این بازار و نیاز به منابع قابل توجه برای بقا است.
در حال حاضر، علاوه بر اسنپفود، چندین پلتفرم دیگر نیز در این حوزه فعال هستند. برخی از آنها مانند «تپسیفود» به عنوان رقبای جدی شناخته میشوند ، در حالی که سایرین مانند «فود فور کیش» یا پلتفرمهای تخصصی مانند «دیجی قناد» به صورت محلی یا در دستههای خاص فعالیت میکنند. این پلتفرمهای محلی و تخصصی مجموعاً حدود 15 درصد از سهم کل بازار آنلاین را به خود اختصاص دادهاند، که نشان میدهد پتانسیل برای بازیگران کوچکتر نیز وجود دارد.
تحلیل سهم بازار و قدرت اسنپفود
تسلط اسنپفود بر بازار آنلاین غذا غیرقابل انکار است. آمارها حاکی از آن است که بیش از 85 درصد از کل بازار سفارش آنلاین غذا در ایران در اختیار یک بازیگر اصلی است که عموماً به اسنپفود اشاره دارد. این انحصار به اسنپفود قدرت بالایی در تعیین شرایط همکاری، از جمله نرخ کمیسیون و نحوه تسویهحساب، میدهد. نفوذ این شرکت تنها به بخش غذا محدود نمیشود؛ دادهها نشان میدهند که سوپرمارکت اسنپ نیز سهم 1.5 درصدی از کل بازار مواد غذایی کشور را در اختیار دارد.
این نفوذ گسترده نشاندهنده قدرت اکوسیستم کلی برند اسنپ در ایران است که میتواند به عنوان یک شاخص برای حجم و نفوذ مشتریان بالقوه در سایر سرویسهای آن، از جمله بخش غذا، تلقی شود.
ظهور یک رقیب جدید و جدی: تپسیفود
در این فضای به شدت رقابتی، تپسیفود (اُفود سابق) به عنوان یک رقیب جدید و نوظهور وارد میدان شده است. این پلتفرم با پشتوانه سرمایهگذاری هلدینگ صنعتی گلرنگ و پیوستن به سوپراپلیکیشن تپسی، از همان ابتدا با یک مزیت رقابتی قابل توجه وارد بازار شده است.
این همکاری به تپسیفود امکان میدهد تا از زیرساختهای لجستیکی و شبکه گسترده رانندگان تپسی بهره ببرد و به پایگاه مشتریان موجود آن دسترسی پیدا کند، که این امر هزینه جذب مشتری و لجستیک را به شدت کاهش میدهد.
این استراتژی ورود به بازار به این معنی است که تپسیفود برای جذب شرکای تجاری، به ویژه رستورانها، باید شرایط بهتری نسبت به بازیگر غالب ارائه دهد. این رویکرد به نفع رستورانداران است، چرا که رقابت بین پلتفرمها به آنها فرصت میدهد تا از مدلهای مالی و عملیاتی متنوعتری بهرهمند شوند و شرایط همکاری خود را بهبود بخشند. این تحول، انحصار موجود را به چالش کشیده و باعث ایجاد یک پویایی جدید در بازار شده است.
با این حال، ورود رقیب جدید به یک بازار انحصاری بدون چالش نبوده است. مدیرعامل تپسیفود ادعا کرده است که اسنپفود رفتارهای انحصارطلبانه داشته و با اعمال فشار بر رستورانها سعی کرده تا آنها را از همکاری با تپسیفود منع کند. این اتهامات به شکایت رسمی به شورای رقابت منجر شده است.
این مسائل نشان میدهد که رستورانداران باید علاوه بر مزایای مالی، ریسکهای قانونی و عملیاتی ناشی از همکاری با بازیگران اصلی را نیز در نظر بگیرند. وجود یک بازار سالم به رقابت بر سر کیفیت و نوآوری وابسته است، نه محدود کردن حق انتخاب کسبوکارها. این امر بر ضرورت عدم وابستگی کامل به یک پلتفرم و استفاده از یک استراتژی چندکاناله تأکید میکند.
بخش دوم: مقایسه جامع و تفصیلی: اسنپفود در برابر تپسیفود
این بخش به بررسی عمیق و مقایسه دقیق اسنپفود و تپسیفود از سه منظر کلیدی میپردازد: مدلهای مالی، قابلیتهای عملیاتی، و استراتژیهای بازاریابی.
1. تحلیل مدلهای مالی و تأثیر آنها بر حاشیه سود
یکی از مهمترین عواملی که یک رستوراندار در انتخاب پلتفرم باید مد نظر قرار دهد، تأثیر آن بر حاشیه سود و جریان نقدینگی کسبوکار است. حاشیه سود خالص رستورانها به طور میانگین پایین (حدود 2 تا 6 درصد) تخمین زده میشود، بنابراین هرگونه هزینه اضافی میتواند تأثیر قابل توجهی بر سودآوری داشته باشد.
مقایسه ساختار کمیسیون:
- اسنپفود: این پلتفرم از یک مدل کمیسیون ثابت استفاده میکند که معمولاً بین 15 تا 20 درصد از فروش کل ماهانه رستوران است. علاوه بر این، 10 درصد از مبلغ کمیسیون به عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت میشود. این ساختار به این معنی است که صرفنظر از حجم فروش، درصد ثابتی از درآمد رستوران به پلتفرم تعلق میگیرد.
- تپسیفود: مدل کمیسیون تپسیفود کاملاً متفاوت است. این پلتفرم از یک ساختار تشویقی استفاده میکند که در آن با افزایش فروش ماهانه رستوران، درصد کمیسیون دریافتی کاهش مییابد. این مدل به عنوان یک مشوق قوی برای رستورانها عمل میکند تا با بهبود خدمات و جذب مشتریان بیشتر، فروش خود را از طریق پلتفرم افزایش دهند و در نتیجه کمیسیون کمتری بپردازند.
مقایسه زمان و نحوه تسویهحساب:
- اسنپفود: فرآیند تسویهحساب در اسنپفود به صورت ماهانه و طی سه مرحله انجام میشود. مرحله اول، پرداخت 70 درصد از فروش نیمه اول ماه در تاریخ 15 تا 18 است. مرحله دوم، پرداخت 70 درصد از فروش تا روز 25 ماه در تاریخ 26 تا 28 است (با کسر مبلغ واریزی قبلی). تسویهحساب نهایی نیز بین روزهای اول تا سوم ماه بعد انجام میگیرد. این فرآیند میتواند به معنای انتظار طولانی برای دریافت کامل درآمد باشد.
- تپسیفود: یکی از بزرگترین مزایای رقابتی تپسیفود، سرعت تسویهحساب آن است. این پلتفرم متعهد میشود که تسویهحساب با رستورانها را در کمتر از 72 ساعت انجام دهد.
مدل تسویهحساب سریع تپسیفود یک مزیت بسیار بزرگ برای کسبوکارهای کوچک و متوسط است. این رستورانها برای خرید مواد اولیه و پرداخت حقوق به جریان نقدینگی روان و روزانه نیاز دارند، و تأخیر در دریافت درآمد میتواند فشار مالی سنگینی را به آنها تحمیل کند. در مقابل، مدل مالی تشویقی تپسیفود نیز با پاداش دادن به رستورانهای پرفروش، مستقیماً به نفع آنها عمل میکند و سودآوری را افزایش میدهد.
جدول ۱: مقایسه معیارهای مالی اسنپفود و تپسیفود
| معیار | اسنپفود | تپسیفود |
| ساختار کمیسیون | ثابت (معمولاً 15 تا 20 درصد) | متغیر، با افزایش فروش رستوران کاهش مییابد |
| تسویهحساب | ماهانه و در سه مرحله | سریع، ظرف 72 ساعت |
| مالیات | 10% مالیات بر ارزش افزوده روی کمیسیون | مسئولیت ثبت و پرداخت مالیات بر عهده رستوران است |
| مدل مالی | کاهش حاشیه سود به دلیل کمیسیون بالا | مشوق مالی برای بهبود کیفیت و افزایش فروش |
2. مقایسه ابزارها و قابلیتهای عملیاتی
این بخش به مقایسه ابزارها و زیرساختهای هر پلتفرم برای مدیریت سفارشات و عملیات رستوران میپردازد.
- داشبورد و نرمافزار مدیریت:
- اسنپفود: این پلتفرم نرمافزار مدیریت “دخل” را برای رستورانها فراهم میکند که امکان مشاهده آمار فروش، امتیاز عملکرد و گزارشهای کلی را میدهد. علاوه بر این، “اسنپ استور” یک نرمافزار جامعتر است که مدیریت یکپارچه سفارشهای حضوری و آنلاین، تحلیل دادههای فروش، مدیریت باشگاه مشتریان و حتی ایجاد یک وبسایت اختصاصی را فراهم میکند. این ابزار به رستورانهای بزرگ و زنجیرهای امکان میدهد تا تمام فرآیندهای کسبوکار خود را در یک پنل واحد مدیریت کنند.
- تپسیفود: این پلتفرم اپلیکیشن “اُردر” را برای شرکای خود ارائه میدهد. با استفاده از این اپلیکیشن، رستوراندار میتواند محصولات و موجودی خود را مدیریت کند، تخفیفها را اعمال نماید، و گزارشهای فروش و حسابداری را مشاهده و دریافت کند. این نرمافزار راهحلی ساده و کارآمد برای نیازهای اولیه یک رستوران در مدیریت سفارشهای آنلاین است.
- زیرساخت لجستیک و ارسال:
- اسنپفود: اسنپفود از سرویس “پیک اکسپرس” خود برای تحویل سفارشات استفاده میکند. در این مدل، رستوران متعهد میشود که غذا را در کمتر از 25 دقیقه آماده کند و در صورت بروز مشکل در حین ارسال توسط پیک اکسپرس، مسئولیت مالی آن با اسنپفود است.
- تپسیفود: تپسیفود از شبکه لجستیکی قوی سوپراپلیکیشن تپسی بهره میبرد. این پلتفرم از سیستمهای مدیریت هوشمند مسیرها برای بهینهسازی زمان تحویل استفاده میکند. همچنین، رستورانها میتوانند در صورت تمایل از پیک اختصاصی خود نیز برای ارسال سفارشها استفاده کنند.
در انتخاب پلتفرم، رستوراندار باید سطح بلوغ دیجیتال و نیازهای عملیاتی خود را در نظر بگیرد. اسنپفود با ابزارهای جامع خود مانند اسنپ استور، رستورانهای بزرگ را که به دنبال راهحلهای یکپارچه برای مدیریت کل کسبوکار خود هستند، هدف قرار میدهد.
در مقابل، تپسیفود با تمرکز بر اپلیکیشن ساده و کارآمد “اُردر”، برای رستورانهای کوچک و متوسط که نیاز اولیه آنها صرفاً مدیریت سفارشهای آنلاین است، گزینهای مناسبتر به نظر میرسد.
3. تحلیل مزایای رقابتی و بازاریابی
پایگاه مشتریان و سهم بازار:
- اسنپفود: به عنوان پلتفرم غالب، اسنپفود دارای بزرگترین پایگاه مشتریان و نفوذ گسترده در اکثر شهرهای ایران است. این پلتفرم از شبکه گسترده اکوسیستم اسنپ بهره میبرد که روزانه بیش از 5 میلیون سفر در آن انجام میشود.
- تپسیفود: به دلیل نوپا بودن، تعداد رستورانهای کمتری دارد و فعالیت آن در حال حاضر بیشتر در شهرهای بزرگ مانند مشهد، شیراز و تهران متمرکز است.
فضای رقابتی برای رستورانهای جدید:
- اسنپفود: به دلیل تعداد بسیار زیاد رستورانها، رقابت برای دیده شدن برای یک کسبوکار جدید “بسیار سخت” است. یک رستوران تازه وارد ممکن است در میان هزاران رقیب خود در لیستهای شلوغ این پلتفرم گم شود.
- تپسیفود: به دلیل تعداد کمتر رستورانها، فضای رقابتی “آسانتر” است. این امر به رستورانهای جدید فرصت بیشتری برای جلب توجه مشتریان و دیده شدن در فهرستهای اولیه میدهد.
ارزش یک “فضای کمتر شلوغ” در مقابل یک “بازار بزرگ” یک نکته استراتژیک مهم است. اسنپفود بازار بزرگتر را فراهم میکند، اما هزینه بازاریابی و تلاش برای متمایز شدن در آنجا بسیار بالاتر است. در مقابل، تپسیفود یک فضای رقابتی کمتر اشباع را ارائه میدهد که به رستوراندار امکان میدهد با هزینهای کمتر به مشتریان جدید دسترسی پیدا کند و شهرت برند خود را در این پلتفرم نوظهور افزایش دهد.
بخش سوم: تجارب همکاری از دیدگاه رستورانداران و کاربران
تجارب کاربری و بازخوردهای آنلاین
بررسی نظرات کاربران و رستورانداران در پلتفرمهای آنلاین، یک تصویر واقعی از نقاط قوت و ضعف هر دو پلتفرم ارائه میدهد.
- تپسیفود: برخی کاربران به مشکلات فنی در این پلتفرم اشاره کردهاند، از جمله باگهای جزئی در فرآیند پرداخت، عدم شناسایی تغییر لوکیشن، و عدم هدایت صحیح از مرورگر به اپلیکیشن. همچنین، در مواردی، پشتیبانی مشتریان به موقع پاسخگو نبوده است. در مقابل، برخی کاربران از تجربه تحویل سریعتر سفارش در مقایسه با اسنپفود ابراز رضایت کردهاند.
- اسنپفود: بزرگترین ریسک اعتباری و امنیتی برای اسنپفود، هک گسترده در سال 2023 بود که منجر به افشای اطلاعات میلیونها کاربر و جزئیات 360 میلیون سفارش شد. این حادثه میتواند اعتماد کاربران به امنیت دادهها در این پلتفرم را متزلزل کند.
دیدگاههای رستورانداران
- تپسیفود: رستورانداران مدل کمیسیون متغیر و تسویهحساب سریع را به عنوان مزایای اصلی همکاری با این پلتفرم میدانند. این مزایا به آنها امکان میدهد تا جریان نقدینگی خود را بهتر مدیریت کرده و سودآوری بیشتری داشته باشند.
- اسنپفود: برخی از رستورانداران اتهاماتی را مطرح کردهاند مبنی بر اینکه اسنپفود با رستورانهای بزرگ قراردادهای غیرعلنی برای دستکاری امتیازات و نظرات مشتریان منعقد میکند. این ادعاها، در صورت صحت، میتواند نشاندهنده نبود رقابت عادلانه و شفافیت در این پلتفرم باشد.
این بررسی نشان میدهد که یک رابطه متقابل میان مزایای مالی و ریسکهای عملیاتی و اعتباری وجود دارد. تپسیفود با وجود مزایای مالی قابل توجه، به دلیل جدید بودن ممکن است در مسائل عملیاتی و پشتیبانی با چالشهایی مواجه باشد.
در مقابل، اسنپفود از نظر عملیاتی ثبات بیشتری دارد، اما رستورانداران باید ریسکهای اعتباری (مانند هک) و اتهامات رفتارهای انحصارطلبانه را در نظر بگیرند. تصمیمگیری در این خصوص به تحمل ریسک هر کسبوکار بستگی دارد.
بخش چهارم: استراتژیهای عملی برای انتخاب پلتفرم و افزایش فروش
استراتژی اصلی: همکاری همزمان با چند پلتفرم (Multi-homing)
با توجه به تحلیلهای ارائه شده، توصیه اکید و استراتژیک این است که رستورانداران به جای انتخاب “بهترین جایگزین”، از هر دو پلتفرم به صورت همزمان استفاده کنند. این رویکرد به رستوران امکان میدهد تا از مزایای هر دو پلتفرم بهرهمند شود و در عین حال، ریسک وابستگی به یک بازیگر غالب را کاهش دهد. برای اجرای این استراتژی، رستوران میتواند از اسنپفود به عنوان کانال اصلی فروش خود استفاده کند تا از حجم بالای مشتریان و سفارشات آن بهرهمند شود.
همزمان، تپسیفود میتواند به عنوان یک کانال مکمل برای افزایش سودآوری و جذب مشتریان جدید در یک فضای رقابتی کمتر اشباع به کار گرفته شود. استفاده از ابزارهایی مانند اسنپ استور که مدیریت سفارشهای چند کاناله را ساده میکنند، میتواند در این زمینه بسیار مفید باشد.
انتخاب پلتفرم بر اساس نوع کسبوکار
- رستورانهای زنجیرهای و بزرگ: برای این نوع کسبوکارها، اسنپفود به دلیل حجم بالای مشتریان، ابزارهای مدیریتی جامع مانند اسنپ استور و قابلیت مدیریت متمرکز شعب در قالب یک قرارداد، انتخاب منطقیتری به نظر میرسد.
- رستورانهای کوچک و متوسط: تپسیفود با مدل کمیسیون جذاب، تسویهحساب سریع 72 ساعته و فضای رقابتی کمتر، یک فرصت عالی برای رشد و افزایش سودآوری است. این پلتفرم به این کسبوکارها امکان میدهد تا با هزینه بازاریابی کمتر، دیده شوند و مشتریان جدید جذب کنند.
گامهای عملی برای آغاز همکاری با تپسیفود
گامهای عملی برای آغاز همکاری با تپسیفودبرای رستوراندارانی که قصد همکاری با تپسیفود را دارند، فرآیند ثبتنام نسبتاً ساده است:
- بررسی شرایط اولیه: رستوران باید دارای شعبه فیزیکی باشد و در یکی از دستههای مورد تأیید تپسیفود (مانند رستوران، کافه، قنادی و…) فعالیت کند. همچنین، عمدهفروش نباشد و مدارک معتبر مانند جواز کسب یا سند/اجارهنامه ملک را در اختیار داشته باشد.
- روند ثبتنام: فرآیند ثبتنام شامل وارد کردن اطلاعات هویتی و تجاری، بارگذاری مدارک لازم و امضای یک قرارداد الکترونیکی است. پس از تکمیل این مراحل، حساب کاربری رستوران حداکثر تا 5 روز کاری فعال خواهد شد.
- آگاهی از تعهدات: رستوراندار باید از تعهدات خود آگاه باشد، از جمله آمادهسازی به موقع سفارشات، بهروزرسانی موجودی اقلام و عدم دریافت قیمتهای متفاوت از مشتریان تپسیفود.
بخش پنجم: نتیجهگیری و توصیههای راهبردی نهایی
تحلیل جامع این گزارش نشان میدهد که در بازار سفارش آنلاین غذا، انتخاب “بهترین جایگزین” به تنهایی یک استراتژی ناکامل است. اسنپفود به عنوان بازیگر غالب، مزایای غیرقابل انکاری در حوزه گستره بازار و پایگاه مشتریان دارد، در حالی که تپسیفود با مدل مالی تشویقی و تسویهحساب سریع، یک مزیت مالی و عملیاتی بسیار مهم را فراهم میکند.
در نهایت، موفقیت یک رستوران در اکوسیستم آنلاین به توانایی آن در استفاده استراتژیک از پلتفرمهای موجود بستگی دارد. توصیه نهایی این گزارش، پیادهسازی یک استراتژی ترکیبی و همزمان است. رستورانها باید از اسنپفود برای به حداکثر رساندن حجم فروش و از تپسیفود برای بهینهسازی سود و کاهش ریسک وابستگی استفاده کنند.
